საქართველოს პარლამენტის ადგილმდებარეობა საქართველოს კონსტიტუციაში სულ ორჯერ შეიცვალა. თავდაპირველად საქართველოს პარლამენტის შენობა საქართველოს დედაქალაქ თბილისში მდებარეობდა, თუმცა 2009 წლის ცვლილებების შემდეგ, კონსტიტუციის მიხედვით, პარლამენტის ადგილსამყოფელად ორი ქალაქი, კერძოდ კი დედაქალაქი თბილისი და ქალაქი ქუთაისი განისაზღვრა, იმ გამონაკლისით, რომ პლენარული სხდომები მხოლო ქალაქ ქუთაისში ჩატარდებოდა.
საქართველოს პარლამენტი საქართველოს უმაღლესი ეროვნული წარმომადგენლობითი ორგანოა, რომელიც საკანონმდებლო ხელისუფლებას ახორციელებს, ქვეყნის, როგორც საშინაო, ისე საგარეო პოლიტიკის ძირითად მიმართულებებს განსაზღვრავს და ამავდროულად მთავრობის საქმიანობას აკონტროლებს. საქართველოს პარლამენტი (saqartvelos parlamenti) არის ერთპალატიანი ორგანოს ტიპი.
საქართველოს კონსტიტუცია საქართველოს პარლამენტს ანიჭებს ცენტრალურ საკანონმდებლო უფლებამოსილებას, რომელიც შეზღუდულია აჭარისა და აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკების კანონმდებლობით. აღსანიშნავია, რომ 2017 წლის საკონსტიტუციო ცვლილებების თანახმად, 2024 წელს პარლამენტი გადავა სრულ პროპორციულ წარმომადგენლობაზე.
საქართველოს პარლამენტი 150 წევრისგან (ე.ი. დეპუტატისგან) შედგება, ყველა წევრს კი ირჩევენ ოთხი წლის ვადით საყოველთაო საარჩევნო უფლებების საფუძველზე. პარლამენტი აირჩევა თანასწორი, საყოველთაო და პირდაპირი საარჩევნო უფლების საფუძველზე, კერძოდ ფარული კენჭისყრით. პარლამენტი შედგება პროპორციული სისტემით არჩეული 77 წევრისა და ერთმანდატიანი საარჩევნო ოლქებში მაჟორიტარული სისტემით არჩეული 73 წევრისაგან.
პარლამენტის არჩევნები, როგორც წესი, ტარდება პარლამენტის უფლებამოსილების ვადის ამოწურვის შემდეგ კალენდარული წლის ოქტომბერის თვეში. საქართველოს პრეზიდენტი ნიშნავს საპარლამენტო არჩევნების თარიღს არჩევნებამდე არა უგვიანეს 60 დღისა. ამასთან, მხოლოდ და მხოლოდ საქართველოს პრეზიდენტს აქვს საქართველოს პარლამენტის დათხოვნის უფლება, რა თქმა უნდა, ავიაბილეთები კონსტიტუციით განსაზღვრულ შემთხვევებში.
საქართველოს პარლამენტის დაგეგმილი არჩევნები ტარდება კალენდარული წლის ოქტომბრის თვის ბოლო შაბათს, რომელშიც, როგორც წესი იწურება პარლამენტის მოქმედების ვადა. იმ შემთხვევაში თუ პარლამენტ დაიშალა, საკანონმდებლო ორგანოს დათხოვნიდან არჩევნები ინიშნება 45-ე და არაუგვიანეს მე-60 დღისა. ხოლო თუ არჩევნების თარიღი საომარ ან/და საგანგებო მდგომარეობას ემთხვევა, მაშინ საპარლამენტო არჩევნები ტარდება საგანგებო ან/და საომარი მდგომარეობის დასრულების/გაუქმების შემდეგ, იმავე წესით, არა ადრე 45-ე დღისა და არა უგვიანეს მე-60 დღისა.
აღსანიშნავია, რომ 2017 წლის ცვლილებამ პარლამენტის წევრობის კანდიდატურა დაახლოებით 21-დან 25 წლამდე გაზარდა, რის მიხედვითაც საქართველოს ნებისმიერ მოქალაქეს, რომელსაც საარჩევნო უფლება მინიჭებული აქვს და რომელიც ამავდროულად ცხოვრობს საქართველოში სულ მცირე 10 წლის განმავლობაში, შეუძლია მიიღოს კვალიფიკაცია პარლამენტის წევრობისთვის. ხოლო პირი, რომელსაც თავისუფლება ჰქონდა აღკვეთილი, ანუ მსჯავრდებული პირი პარლამენტის წევრად ვერ აირჩევა.
საქართველოს პარლამენტს თავმჯდომარე ხელმძღვანელობს, რომელიც უპირველესად პარლამენტის მუშაობას უძღვება და აკონტროლებს, იგი ამავდროულად უფლებამოსილია ხელი მოაწეროს პარლამენტის მიერ მიღებულ სხვადასხვა აქტებს. პარლამენტის თავმჯდომარეს (რომელიც ამჟამად არჩილ თალაკვაძეა, 2019 წლიდან; ქართული ოცნების წევრი) ჰყავს 7 მოადგილე (2016 წლიდან დღემდე გიორგი ვოლსკი, სერგი კაპანაძე, ზვიად ძიძიგური, ირმა ინაშვილი).
პარლამენტის თავმჯდომარე, თუკი თავის მოვალეობებს არ შეასრულებს და განახორციელებს, მაშინ იგი ვალდებულია შეასრულოს საქართველოს პრეზიდენტის (ამჟამინდელი: სალომე ზურაბიშვილი) მიერ მიერ მითითებული ნებისმიერი მოვალეობა. აღსანიშნავია, რომ საქართველოს პარლამენტის წევრები (დეპუტატები) საპარლამენტო ფრაქციებს ქმნიან პოლიტიკური შეხედულებების მიხედვით, ისე რომ, პარლამენტში იქმნება მუდმივმოქმედი დროებით საკითხთა კომისიები და დარგობრივი კომიტეტები.
აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ საქართველოს პარლამენტის სტრუქტურაში საკმაოდ მნიშვნელოვანი ორგანოა - ბიურო. ბიუროში კი შედიან, შემდეგი პირები, როგორიცაა თავმჯდომარე, თავმჯდომარის მოადგილეები და საპარლამენტო კომიტეტებისა და ფრაქციების თავმჯდომარეები. ამასთან, ბიურო საქართველოს პარლამენტის მუშაობას ორგანიზაციულ ხელმძღვანელობას უწევს. პარლამენტის მუშაობს კი პარლამენტის აპარატი უზრუნველყოფს. მთელი წლის განმავლობაში სულ ორი საპარლამენტო სესია იმართება, კერძოდ გაზაფხულზე (თებერვალი - ივნისი) კონდიციონერის ხელოსანი და შემოდგომაზე (სექტემბერი - დეკემბერი).
საქართველოს პოლიტიკური პარტიები პარლამენტში ფრაქციების მიხედვით ასე გამოიყურება:
პარლამენტის უმრავლესობაში შედიან:
პარლამენტის სხვა პარტიები გახლავთ:
საქართველოს პარლამენტი, ქუთაისი.
საქართველოს პარლამენტი, თბილისი.
მოგვიანებით, 2011 წლის საკონსტიტუციო ცვლილებების შემდეგ, რომელიც ოფიციალურად 2012 წლის 1 ოქტომბრის შემდეგ ძალაში შევიდა (კერძოდ საპარლამენტო არჩევნების შემდეგ), საქართველოს პარლამენტის ადგილმდეობარეობად მხოლოდ და მხოლოდ ქალაქი ქუთაისი განისაზვრა, მაგრამ მისი მდებარეობა კვლავ შეიცვალა 2017 წლიდან და დღესდღეობით თბილისში, რუსთაველის გამზირზე №7-შია, სადაც სხდომები იმართება.
